I. BAHREYN KRALLIĞI ÜLKE PROFİLİ
A. Genel Bilgiler
Resmi Adı: Bahreyn Krallığı
Resmi Dili: Arapça
Başkenti: Manama
Yüzölçümü: 718 km²
Nüfusu : 718.306 (2008 tahmini)
GSYİH: 19,66 Milyar $ (2007 tahmini)
GSYİH Artış Oranı (%): 6,6 (2007 tahmini)
Kişi Başına GSYİH: 32.100 $ (2007 satın alma gücü paritesine göre)
Para Birimi : Bahreyn Dinarı (BHD)
Para Birimi Paritesi : 1 $=0,376 BHD (2007)
Dış Borç : 7,89 Milyar Dolar
İş gücü : 363.000 (2007)
Doğal Kaynakları: Petrol, doğalgaz, balık, inci.
Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar:ABEDA, AFESD, AL, AMF, ESCWA, FAO, G-77, GCC, IBRD, ICAO, ICC, ICCt, ICRM, IDB, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, ISO (gözlemci), ITU, NAM, OAPEC, OIC, OPCW, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UPU, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WtrO
B. Temel Ekonomik Göstergeler
Yıllar
GSYİH (Milyar USD)
Kişi Başına Gelir
Büyüme Oranı (%)
Enflasyon Oranı (%)
İhracat (Milyar USD)
İthalat (Milyar USD)
Bahreyn coğrafi konumu sayesinde önemli bir ticari üs konumundadır. Komşularının aksine Bahreyn’in hidrokarbon rezervlerinin az olması, Bahreyn’i ekonomisini çeşitlendirmeye itmiştir. Özellikle hizmet sektörü (turizm ve bankacılık), petrol arıtma ve alüminyum üretimi önemli ekonomik faaliyetler arasında yer almaktadır.
Hizmetler gayri safi milli hâsılanın önemli bir kısmını teşkil etmektedir. Bahreyn coğrafi konumunun avantajlarından faydalanarak diğer körfez ülkeleri için önemli bir hizmetler ve dağıtım merkezi haline gelmiştir. Yönetim özellikle finansal hizmetler sektörü ile adanın turistik imkânlarının geliştirilmesi için özel bir çaba sarf etmektedir. Bahreyn 2007 yılı itibariyle yaklaşık 400 finansal kuruluşun faaliyet gösterdiği önemli bir finans merkezidir.
Sınırlı coğrafi alanı ve az miktardaki petrol ve doğalgaz rezervleri Bahreyn’in yabancı sermayeye olumlu yaklaşmasına yol açmıştır. Özellikle yabancı şirketlerin anlaşmazlıkları yerel mahkemeler aracılığıyla rahat bir şekilde çözebilmeleri, Bahreyn’in yabancı sermaye açısından bir cazibe merkezi olarak görülmesine olumlu katkı sağlamıştır.
C. Dış Ticaret
Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri (milyar $)
Ülkelere Göre Dış Ticaret
Bahreyn’in 2006 yılı ihracatında ilk beş sırayı Suudi Arabistan, AB, ABD, Hindistan ve Singapur almıştır. Aynı yıl Bahreyn’in ithalatında ise AB, Japonya, Suudi Arabistan, Avustralya ve Çin ilk beş sırayı almıştır.
Madde gruplarına Göre İthalat (milyar dolar)
%Değer
Petrol
55 4,9
Makine aksamı, Elektrikli aletler ve beyaz eşya
9 0,8
Taşıt araçları
8 0,68
Ham ve yarı işlenmiş madenler
6 0,5
Kimyasal ürünler ve türevleri
6 0,54
Diğer
16 1,4
Toplam
100 8,96
Madde gruplarına göre İhracat (milyar dolar)
%Değer
Petrol
79 9,25
Temel Metaller ve Türevleri (alüminyum vs.)
13 1,5
Kimyasal ürünler
2 0,28
Tekstil ürünleri
1 0,8
Taşıt araçları
1 0,11
Diğer
3 0,4
Toplam
100 11,6
II. İKİLİ TİCARİ İLİŞKİLER
A. Yasal Altyapı
Anlaşma / Protokol
İmza Tarihi
Ekonomik, Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması
08.01.1990
IV. Dönem KEK Protokolü
26.11.2004
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması
14.11.2005
Yatırımların Karşılıklı Korunması ve Teşviki Anlaşması
15.02.2006
Gümrük İşbirliği Anlaşması
15.02.2006
Uluslararası Karayolu Taşıma Anlaşması
02.05.2006
Denizcilik Anlaşması
02.05.2006
B. İkili Ticaret
YIL
İHRACAT
İTHALAT
DENGE
HACİM
C. İkili Ticarette Başlıca Maddeler
İhracat (ABD Doları)
2006
2007
ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI
8.142.573
39.500.928
DEMİR VE ÇELİK
6.105.742
10.780.976
İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL MAMULLERİ,MADENİ PARALAR
1.706.557
3.002.091
MAKİNA VE CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI
2.397.146
2.496.695
MOBİLYALAR,AYDINLATMA,REKLAM LAMBALARI,PREFABRİK YAPILAR
528.381
1.700.178
PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
819.524
1.542.335
HALILAR VE DİĞER DOKUMAYA ELVERİŞLİ MADDEDEN YER KAPLAMALARI
534.147
1.405.754
SÜT VE SÜT MAMULLERİ,KUŞ VE KÜMES HAY.YUMURTALARI,BAL VB.
1.253.592
1.313.247
SERAMİK MAMULLERİ
615.379
1.072.462
ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
888.617
1.052.662
KAUÇUK VE KAUÇUKTAN EŞYA
642.357
1.041.003
KAĞIT VE KARTON;KAĞIT HAMURUNDAN KAĞIT VE KARTONDAN EŞYA
68.266
918.722
ŞEKER VE ŞEKER MAMULLERİ
964.107
875.403
MOTORLU KARA TAŞITLARI,TRAKTÖR,BİSİKLET,MOTOSİKLET VE DİĞER
1.364.707
871.423
DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA
483.268
871.051
DİĞERLERİ
8.788.772
8.206.195
TOPLAM
35.303.135
76.651.125
İthalat (ABD Doları)
2006 2007
ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA
36.447.098 107.085.611
PAMUK
5.993.347 8.474.355
İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL MAMULLERİ,MADENİ PARALAR
1.783.967 2.699.307
MOBİLYALAR,AYDINLATMA,REKLAM LAMBALARI,PREFABRİK YAPILAR
52.147 486.585
PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
76.368 446.848
DİĞERLERİ
499.041 230.049
TOPLAM
44.851.968 119.422.755
D. Karşılıklı Ziyaretler
2005 yılı Kasım ayında, Başbakan Sayın Recep Tayip Erdoğan Bahreyn’e bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Sözkonusu ziyarete, Devlet Bakanı Sayın Kürşad Tüzmen de iştirak etmiştir. Bu ziyaret sırasında “Bahreyn-Türk İş Forumu” düzenlenmiş ve 14 Kasım 2005 tarihinde de “Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması” imzalanmıştır.
2006 yılı Şubat ayında Bahreyn Başbakanı ülkemizi ziyaret etmiş bu ziyaret sırasında da “Türk- Bahreyn-İş Forumu” düzenlenmiş ve 15 Şubat 2006 tarihinde Yatırımların karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması ile Gümrük İşbirliği Anlaşması imzalanmıştır.
2006 yılı Mayıs ayında ülkemizi Bahreyn Dışişleri Bakanı ziyaret etmiş bu ziyaret sırasında “Uluslararası Karayolu Taşıma Anlaşması” ve “Denizcilik Anlaşması” imzalanmıştır.
23 Haziran 2008 tarihinde Bahreyn Sanayi ve Ticaret Bakanı Sayın Dr. Hassan Abdulla Fakhro ve beraberindeki heyet, ülkemizden çimento, demir ve çelik malzemesi alımına ilişkin olarak görüşmelerde bulunmak amacıyla sırasıyla, Bakanımız Sayın Kürşad Tüzmen, Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği temsilcileri, Türkiye Demir ve Çelik Üreticileri Derneği temsilcileri ve Sanayi ve Ticaret Bakanı Sayın Zafer Çağlayan ile görüşmelerde bulunmuşlardır.
E. Yasal Altyapı
Ekonomik, Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması
Türkiye ile Bahreyn arasında “Ekonomik, Sınaî ve Teknik İşbirliği Anlaşması” 8 Ocak 1990 tarihinde Bahreyn’de imzalanmıştır.
Sözkonusu Anlaşma ile kurulmuş olan Karma Komitenin III. Dönem Toplantısı 11-14 Şubat 2000 tarihlerinde Manama’da KEK IV. Dönem Toplantısı ise 24-25 Kasım 2004 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilmiştir.
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması
Ülkemiz ile Bahreyn arasında bir Çifte Vergilendirmeyi Önleme (ÇVÖ) Anlaşması, KEK IV. Dönem Toplantısı sonunda parafe edilerek imzalanmaya hazır hale getirilmiş ve Anlaşma Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın 13-14 Kasım 2005 tarihleri arasında Bahreyn’i ziyareti sırasında Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan ve Bahreyn Başbakanı Khalifa bin Salman Al Khalifa’nin huzurlarında Devlet Bakanımız Kürşad Tüzmen ile Bahreyn Maliye Bakanı Sayın Shaikh Ahmed bin Mohammed Al-Khalifa tarafından 14 Kasım 2005 tarihinde Manama’da imzalanmıştır. Söz konusu Anlaşma 2 Eylül 2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Türkiye-KİK Serbest Ticaret Anlaşması
Bahreyn ile ayrı bir STA imzalanması sözkonusu olmayıp, Türkiye ile KİK arasında Serbest Ticaret Anlaşması akdedilmesine yönelik olarak 15 Kasım 2005 tarihinde Riyad’da yapılan birinci tur müzakereler ve 13-14 Nisan 2006’da Ankara’da düzenlenen ikinci tur müzakerelerden sonra, 26-27 Şubat 2008 tarihlerinde Doha’da üçüncü tur STA müzakereleri gerçekleştirilmiş ve Anlaşma metni maddeleri ile tanınacak tavizli rejimin ayrıntıları görüşülmüştür.
Anlaşma metnine ilişkin olarak ihracat vergilerinin kaldırılması, anlaşmazlıkların halli, ortak komitenin işleyişi konularında anlaşmaya varılamamıştır.
Sanayi ürünleri listesinde, KİK tarafı, ikinci tur müzakerelerden bu yana hassas ürün listesinde değişiklikler olduğunu ve yeni listenin gelecek toplantı öncesinde gönderileceğini belirtmiştir. Tarım ürünleri listesinde ise, KİK tarafının tavizde bulunmayacağı ürün sınıfında Türk tarafının sınırlama talebi bulunmaktadır. Menşe kuralları konusunda AB-KİK menşe kuralları protokolünün esas alınması üzerinde anlaşılmıştır.
İki taraf arasında görüş ayrılıklarının bulunduğu diğer bir konu hizmet ve yatırımlardır. Türk tarafı, öncelikle mal ticaretindeki serbestleşmenin tamamlanmasını, KİK tarafı ise hizmet ticaretine ilişkin görüşmelerin mal ticareti ile paralel yürütülmesini talep etmektedirler.
F. Yatırımlar ve Müteahhitlik Hizmetleri
Bahreyn'de bugüne kadar çok az sayıda Türk şirketi iş almıştır. Bahreyn Elektrik ve Su Bakanlığının (MEW) güç aktarma şebekesi iyileştirmesi projesi çerçevesinde üç Türk şirketinin üstlendiği işlerin toplam değeri 72 milyon dolardır.
Bahreyn'de 2006 sonu itibarıyla Halkbank, Finansbank, Fortis, Türkiye İş Bankası, Denizbank, Kuveyt-Türk Katılım Bankası, Türk Ekonomi Bankası (TEB), Oyak Bank, Türkiye Sanayi Kalkınma Bankası (TSKB) ve Vakıflar Bankası şubeleri faaliyet göstermektedir.
Bahreyn’de müteahhitlik firmalarımızın bugüne kadar aldıkları 2 projenin toplam değeri 141 milyon dolardır.
Son yıllarda gerek Bahreyn ekonomisindeki büyüme gerekse yükselen petrol fiyatlarına bağlı olarak Körfez bölgesinde biriken sermaye inşaat sektörüne canlılık getirmiştir. Çoğu katılım bankaları tarafından finanse edilen lüks konut, otel ve alış veriş merkezleri projeleri inşa halindedir.
İnşaat sektöründe yaşanan canlılık Türk müteahhitlik firmaları ile inşaat malzemeleri, iç dekorasyon, mobilya ve ev tekstili sektöründe faaliyet gösteren firmalarımıza önemli iş ve ihracat imkânı doğurmaktadır.
G. Değerlendirme
Ekonomik ve ticari ilişkilerimizin geliştirilmesi bakımından firmalarımızın Bahreyn’i ziyaret etmeleri ve ülkenin ihtiyaçlarına cevap verecek projeleri tanıtmaları, Bahreyn’deki ekonomik canlılıktan pay almaları için en uygun yol olacaktır.
İhracatçı firmalarımızın ise özellikle GULFBID inşaat malzemeleri fuarına katılmaları, hem Bahreyn’deki hem de Suudi Arabistan’ın doğu vilayetlerindeki ihracat fırsatlarını değerlendirmeleri bakımından çok önemlidir.
Bahreyn’de faaliyet göstermeyi planlayan firmalarımızın kuracağı şirketlerde %51’lik payın Bahreyn vatandaşlarına ait olması gerektiğinden, ortaklık kuracakları firmalar veya şahıslarla irtibata geçmeleri ve bir ön araştırma yapmaları gerekmektedir. Her ne kadar Bahreyn’deki iş ve ticari hayat genel olarak güvenilir bir ortam sunmakta ise de, kurulacak ortaklıklara ilişkin anlaşmalarda hukuk firmalarından danışmanlık hizmeti alınması uygun olacaktır.
Suudi Arabistan’ın önceden ilan etmeksizin 2008 yılı Haziran ayı başından itibaren çimento ihracatında özel izin gerektiren bir uygulama başlatmasıyla Bahreyn’de uzun zamandır hissedilen çimento yetersizliği had safhaya ulaşmıştır. Bu sebeple, 23 Haziran 2008 tarihinde Bahreyn Sanayi ve Ticaret Bakanı Sayın Dr. Hassan Abdulla Fakhro ve beraberindeki heyet, ülkemizden çimento, demir ve çelik malzemesi alımına ilişkin olarak görüşmelerde bulunmak amacıyla Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği temsilcileri, Türkiye Demir ve Çelik Üreticileri Derneği temsilcileri ile görüşmelerde bulunmuşlardır.
Ülke hakkında ve ikili ticari verilere ilişkin daha detaylı bilgilere aşağıdaki web siteleri aracılığıyla ulaşılabilir:egypt.and.turkey@hotmail.com
